Kinderen in nood - Frans-Jan W. Parmentier

Red het klimaat, krijg minder kinderen! Dit advies zie ik wel vaker langs komen, in de krant of op social media, vaak in een mooi vormgegeven grafiek. Hou maar op met korter douchen, je auto wegdoen of stoppen met vlees eten: geen enkele andere actie (of beter gezegd, non-actie) vermindert je CO₂-uitstoot zo dramatisch als minder kinderen krijgen. Maar klopt dit? Is dat echt het beste wat je zelf kan doen om het klimaat te redden?

Intuïtief zit dit bij mij niet lekker. Een groenere toekomst lijkt me moeilijker haalbaar als de meest milieubewuste onder ons ophouden met kinderen krijgen. Maar wetenschappelijk bezien is er ook weinig bewijs voor. In de studie die dit beweerde, van vorig jaar, bepaalden ze de CO₂-uitstoot van een kind door niet alleen naar dat kind zelf te kijken, maar ook naar zijn of haar mogelijke kleinkinderen en achterkleinkinderen. Die berekende CO₂ uitstoot komt vervolgens weer uit een eerdere studie die dit uitzocht voor een hele reeks landen, inclusief ontwikkelingslanden.

Voor dit onderzoek, echter, werden alleen Japan, Rusland en de VS eruit gepikt en de ontwikkelingslanden genegeerd. Aangezien de VS verreweg de hoogste CO₂-uitstoot per hoofd van de bevolking in de wereld heeft, stuwt dit het gemiddelde behoorlijk omhoog. Het advies om een kind minder te krijgen is dus gebaseerd op een onwaarschijnlijk hoge CO₂-uitstoot afkomstig van fictieve Amerikaanse nakomelingen.

Maar zelfs als we aannemen dat het krijgen van een kind op dezelfde manier afgewogen moet worden als een vlucht naar Bali, dan rest er nog een veel fundamentelere vraag: kan je als individu überhaupt iets betekenen om klimaatverandering tegen te gaan? Heeft het, in het grote geheel, wel zin om kinderloos of autoloos door het leven te gaan?

Om eerlijk te zijn: campagnes die ons aansporen om afval te scheiden, opiniestukken die ons aanzetten om minder vlees te eten, of nieuwsberichten over de gevolgen van klimaatverandering: slechts een deel van de bevolking zal hierdoor zijn levensstijl aanpassen. Elk CO₂-molecuul dat niet in de atmosfeer eindigt is pure winst, maar het probleem van klimaatverandering is ondertussen zo groot geworden dat alleen een collectieve verandering dit nog kan oplossen. Een verandering waar iedereen aan mee moet doen.

Een kollosale uitdaging, want duurzame oplossingen krijgen geen eerlijke kans. De website carbonbrief.org onthulde onlangs dat Noorwegen koploper is in subsidies aan fossiele brandstoffen, zo’n 800 dollar per persoon per jaar. Wereldwijd wordt fossiele subsidie geschat op honderden miljarden dollars. De vervuiler betaalt niet. In tegendeel, er wordt geld op toe gelegd. Als we de planeet willen redden, moet dat systeem veranderen.

Maar hoe dan? De gele hesjes in Frankrijk hebben toch laten zien dat de meerderheid geen klimaatmaatregelen wil? Maar die demonstraties gingen vooral over sociale ongelijkheid, niet over het klimaat. Op Zaterdag 9 December, tegelijkertijd met een actie van de gele hesjes, liepen tienduizenden mensen door de straten in Parijs, en de rest van Frankrijk, om te demonstreren voor een beter klimaat. Gele hesjes voegden zich erbij, en demonstreerden schouder aan schouder met hen mee. Maar omdat er bij de klimaatdemonstratie niet gereld werd, was er nauwelijks media-aandacht voor.

Het probleem ligt niet bij de leraar in zijn Peugeot, of de bouwvakker die in zijn busje naast hem in de file staat. Nee, die zitten gevangen in een systeem dat hen geen keus laat, en die moe zijn van politici die van klimaat een splijtzwam hebben gemaakt, in plaats van een probleem dat opgelost moet worden waarbij de sterkste schouders de zwaarste lasten dragen.

Hoe stoppen we die verdeeldheid en overtuigen we beide kanten van het politieke spectrum ervan dat het systeem moet veranderen? Volgens klimaatwetenschapper Katharine Hayhoe is de oplossing simpel: Praat erover. Niet door anderen te overspoelen met wetenschappelijke feitjes of door op je borst te kloppen dat je naar je werk fietst, maar door te praten over die dingen die voor hen belangrijk zijn. Hebben ze kinderen? Zijn ze bezorgd over klimaatvluchtelingen? Of willen ze in de toekomst ook nog kunnen skiën? Praat met je buren, met je collega’s – en met je klimaatsceptische oom – over de hoop en zorgen voor de toekomst die je wél deelt. Een leefbare planeet is tenslotte voor iedereen belangrijk, ongeacht politieke overtuiging.

Individuele acties hebben pas zin als anderen daardoor ook tot verandering worden aangespoord. Als de gele hesjes ons één ding hebben laten zien, is het dat als genoeg mensen om verandering vragen, zelfs de meest koppige regeringsleiders hun beleid wijzigen. Misschien tijd om een groen hesje aan te doen?